WPŁYW GIER PLANSZOWYCH NA ROZWÓJ DZIECKA

Gry planszowe to przede wszystkim dobra zabawa i ciekawy sposób wspólnego spędzania czasu z rodziną lub przyjaciółmi.

W dzisiejszych czasach rynek oferuje nam wiele rodzajów gier – karciane, kościane, stricte planszowe, itp. Do wyboru mamy mnóstwo tytułów o różnej tematyce i różnym poziomie złożoności, a zatem każdy może znaleźć coś dla siebie. Jednakże, gry planszowe to nie tylko przyjemność, ale również dobre ćwiczenie dla mózgu. W zależności od rodzaju gry rozwijają one wiele funkcji poznawczych. Przez długi czas gry kojarzyły się głównie z chińczykiem lub planszą i rzutami kostką. Szczęśliwie, te czasy są już za nami, a korzyści płynące z gier planszowych są naprawdę liczne.

Zacznijmy od koncentracji uwagi. Wiele dzieci ma problem z utrzymaniem koncentracji przez dłuższy czas, co wynika z różnych przyczyn. Od zaburzeń począwszy, poprzez nadmierne spożywanie cukru, a na przestymulowaniu przez urządzenia elektroniczne skończywszy. Niemal każda gra wymaga od jej uczestników skupienia, ponieważ chwila nieuwagi może nas wiele kosztować. Nie zorientujemy się jakie ruchy poczynił nasz przeciwnik i już mamy kłopot. Są jednak gry, które przede wszystkim rozwijają uwagę jak chociażby znane i bardzo popularne Dobble. W tym miejscu warto zauważyć, że wiele gier rozwija nie tylko jedną funkcję poznawczą, ale kilka. Z tym, że zwykle jedna czy dwie wysuwają się na prowadzenie. Przyjrzyjmy się przykładom kilku gier, które pomogą nam w ćwiczeniach koncentracji. · Dobble – jest to powszechnie znana i lubiana gra, która ma bardzo wiele odsłon tematycznych. Najbardziej znane jest klasyczne „żółte Dobble”, ale istnieją także Dobble tematyczne z bajek czy też innych dziedzin życia np. Dobble kultura. Co takiego jest w tej grze? Jest bardzo prosta, każdy z łatwością zrozumie jej zasady, można w nią grać już od 2 osób, ale im więcej, tym trudniej, a do tego jest bardzo szybka. Właśnie Dobble jest idealnym przykładem gry, która niesamowicie wzmacnia koncentrację uwagi oraz spostrzegawczość.

· Jungle Speed – jest to inny rodzaj gry, który rozwija podobne funkcje poznawcze. Gracze muszą być skoncentrowani i spostrzegawczy, aby w odpowiednim momencie - gdy na stole pojawią się takie same karty - złapać totem. W tej grze ważna jest uwaga, spostrzegawczość i szybkość.

· Cortex – ta gra, jak sama nazwa wskazuje, jest dedykowana rozwojowi funkcji naszego mózgu. W zależności od zadania, z którym mierzymy się na kartach ćwiczymy prawą lub lewą półkulę mózgu – labirynty, kolory, faktura kart (w tym przypadku także pamięć, bo przed grą dotykamy karty i staramy się zapamiętać), wyszukiwanie szczegółów, itp. Koncentracja jest tu niezwykle ważna, ponieważ kto pierwszy klepnie kartę i poprawnie odpowie – zdobywa jedną z czterech części żetonu mózgu. Bardzo wartościowa gra, która ma kilka wersji zarówno dla młodszych, jak i starszych graczy.

· Buła, pizza, kot, ser, koza – dlaczego ta gra? Warto wiedzieć, że wiele gier imprezowych również rozwija koncentrację uwagi. Chociażby w tej grze, gracze muszą powtarzać w kolejności tytułowe słowa, bez względu na to, co pojawia się na kartach. W momencie, gdy pojawią się na stole szczególne karty, muszą wykonać dedykowany im gest. Kto popełni błąd, zgarnia wszystkie karty.

Niektóre gry ćwiczą również pamięć i wcale nie muszą to być tradycyjne memory. Zadania rozwijające poprawne funkcjonowanie pamięci przydają się nie tylko dzieciom, ale osobom w każdym wieku. Warto więc zwrócić uwagę na tego typu gry.

· Hanabi – jest to ciekawa gra kooperacyjna. Gracze współpracują, aby ułożyć stosy kart fajerwerków w kolejności od 1 do 5. Dlaczego to zadanie jest takie trudne? Gracze nie widzą swoich kart, a inni wykupują podpowiedzi, aby móc wyjawić im kolor kart lub cyfrę, którą posiadają. Bardzo ważne jest, aby gracze zapamiętywali podpowiedzi, jakie karty mają na swoim ręku, by móc prawidłowo wykładać karty na stosy. Nie jest to łatwe, ale dobrze ćwiczy pamięć.

· Yokai – podobna gra kooperacyjna, nazywana często bardziej rozbudowanym memory. W tym wypadku należy odpowiednio rozdzielić japońskie duchy. Różnica jest taka, że w tej grze gracze w ogóle nie mogą się komunikować słownie, jedynie przekazywać sobie wskazówki za pomocą kart.

· Potwory do szafy – gra dla młodszych graczy, także nawiązująca mechaniką do gry memory. Również jest to gra kooperacyjna. Gracze muszą zagonić wszystkie potwory do szafy, a jest to możliwe poprzez odnalezienie kafelka, na którym jest taki sam obrazek zabawki, co na karcie potwora.

· Wiewióry – ponownie jest to gra, która nawiązuje do memory, ale tym razem bardzo trudnego memory. Naszym zadaniem jest zapamiętywanie ciągów kolorów i kształtów składających się z 3 elementów. Utrudniają nam to inni gracze, którzy przekładają kafelki na drugą stronę zmieniając układ. Bardzo dobra gra ćwicząca pamięć.

Ważną funkcją poznawczą, którą można i warto rozwijać dzięki grom planszowym jest spostrzegawczość. Co prawda, wszystkie gry wymienione przy okazji wzmacniania koncentracji uwagi spełniają również warunki ćwiczenia spostrzegawczości, ale jest ich znacznie więcej. Do tej kategorii można zaliczyć gry układankowe, w których ważne jest jak najlepsze układanie elementów w celu zdobycia jak największej liczby punktów lub choćby gry dla młodszych dzieci, które ćwiczą wyszukiwanie szczegółów.

· Patchwork – dwuosobowa gra – układanka. Zadaniem graczy jest ułożenie elementów kołderki – kształtem przypominających klocki z tetrisa – tak, by zostało jak najmniej pustych przestrzeni. Każdy element ma swój koszt, a do tego powoduje utratę czasu dzielącego nas od końca gry.

· Ubongo – również jest to gra na bazie popularnego tetrisa, ale może uczestniczyć w niej więcej graczy, którzy losują swoje plansze, następnie rzucają kością, by wylosować poziom i przekręcają klepsydrę. Gracze jednocześnie odbywają swoje tury próbując zapełnić swoje pole pasującymi elementami.

· Detektyw – gra dla młodszych graczy, ale nie tylko. Każdy z uczestników, w czasie określonym przez piasek upływający w klepsydrze, odkrywa kolejne karty wskazujące jakiś szczegół z obrazka i próbuje odnaleźć go na dużej planszy. Jeśli mu się to uda pozyskuje tę kartę. Wygrywa gracz z największą ilością kart.

· Micromakro – co prawda gra jest dopiero w fazie zapowiedzi wydawniczych na ten rok, ale idealnie wpasuje się do gier rozwijających spostrzegawczość. Jest to gra kooperacyjna, w której gracze, aby rozwiązać zagadki kryminalne, muszą szukać wskazówek na ogromnej planszy – mapie miasta zaludnionego przez mrowie mieszkańców.

Teraz coś dla tych, którzy dzięki grom chcieliby rozwijać zdolności matematyczne. Po pierwsze już samo zliczanie punktów w przypadku wielu gier umożliwia ćwiczenie tych umiejętności, ale oczywiście są pozycje, które ćwiczą liczenie już od najmłodszych lat.

· Śpiące Królewny – jest to gra karciana, która cieszy się dużą popularnością. Została wymyślona przez 6 – latkę! Zasady są dość proste, a mechanika gry wprowadza konieczność tworzenia prostych działań matematycznych na dodawanie, aby odrzucić karty i dobrać nowe.

· Pora liczyć – gra karciana ćwicząca umiejętności liczenia i szacowania z możliwością dostosowania wariantu trudności. Na najwyższym poziomie pojawia się potrzeba mnożenia.

· Eliksir mnożenia – aby wygrać tę grę należy złapać 5 potworów. Aby to zrobić, gracz musi zebrać cyfry, które pomnożone przez siebie dadzą liczbę równą numerowi stwora, znajdującego się na polu drugiego uczestnika zabawy. Edukacja poprzez zabawę.

· Zeus – ta gra poza umiejętnościami matematycznymi, wzbogaca również wiedzę na temat bogów greckich. Ćwiczy umiejętność mnożenia lub wykonywania innych operacji arytmetycznych takich jak zamiana cyfr miejscami, zaokrąglenie wyniku, itp.

Bardzo ważne, a często pomijane jest myślenie lewopółkulowe czyli myślenie za pomocą kolorów, obrazów, skojarzeń, dźwięków, itp. Całe szczęście i w tym przypadku z pomocą przychodzą nam gry planszowe. Dzięki tym pozycjom, w których skupiamy się na pięknych obrazach i kolorach możemy pobudzać naszą lewą półkulę mózgu, dzięki czemu możemy myśleć sprawniej, szybciej, lepiej. Co dwie półkule to nie jedna!

· Dixit – jest to bardzo popularna gra wymyślona przez francuskiego psychiatrę, w której gracze wymyślają skojarzenia do swoich kart z pięknymi ilustracjami. Trudność polega na tym, że skojarzenie nie może być zbyt trudne ani zbyt łatwe.

· Mysterium Park – karty z tej gry przypominają te z Dixit. Tym razem jest to jednak gra kooperacyjna, w której gracze przy pomocy skojarzeń do kart muszą znaleźć zabójcę dyrektora cyrku oraz miejsce zbrodni. Jest to ciekawa gra, która nie tylko rozwija wyobraźnię, uczy zwracania uwagi na szczegóły, ale także wspiera rozwój współpracy i dedukcji.

· Tajniacy Obrazki – ta wersja gry Tajniacy zasadami przypomina jej klasyczny odpowiednik – drużyna musi odgadnąć jakie hasła ma na myśli ich szef. Jednakże w tym przypadku skojarzenie nie dotyczy słów, ale obrazków.

· Koncept – w tej grze losujemy hasło i na planszy pełnej kolorowych grafik musimy stawiać swoje znaczniki tak, by oznaczone nimi obrazki naprowadziły zgadującego na właściwą drogę do odgadnięcia hasła.

Jednak rozwój tego typu funkcji u dzieci to nie wszystkie bonusy, które mogą zapewnić nam gry. Dzięki nim możemy również rozwijać motorykę małą i dużą. Na rynku jest bardzo wiele rodzajów gier zręcznościowych, które szczególnym wzięciem cieszą się u młodszych graczy. Możemy wybierać, jakie precyzyjne ruchy chcemy ćwiczyć, a także jaki rodzaj gry zapewni nam dobrą zabawę.

· Sprytna Ośmiornica – ta gra zasługuję na uwagę jeśli chodzi o rozwój motoryki małej. Gracze nie tylko muszą odwzorować układ kubeczków z wylosowanych kart, ale także muszą to zrobić przy pomocy gumowych macek założonych na swoje palce!

· Ice Cool – w tej grze gracze wcielają się w pingwinki. Jeden z nich jest dozorcą i próbuje złapać pozostałe. Pingwinki to „bańki wstańki”, w które należy odpowiednio pstrykać, by poleciały w kierunku, w którym chcemy.

· Doble XXL – nowość na rynku gier. Jest to duża wersja gry Dobble, w której gracze muszą skakać po rozłożonych na okrągłych, dużych planszach symbolach. Zasady gry pozostają niezmienione.

· Twister – choć ta gra lata największej popularności ma już za sobą, jest jedną z gier, które bardzo dobrze wpływają na rozwój motoryki dużej. W tej grze gracze muszą odpowiednio ustawiać swoje ciało, by rękoma i nogami dotykać kółek w wylosowanych kolorach.

Zalety grania w gry planszowe można wymieniać niemalże bez końca. Błędem byłoby nie wspomnieć o ich wpływie na rozwój języka. Każda niemal gra wymaga komunikacji między graczami – kooperacyjna zwłaszcza. Oczywiście są też gry, które dedykowane są działaniom z literami i słowami. Nawet Dobble, którego zalet zostało wymienione już kilka, wymaga szybkiego wydobywania z pamięci słów, niezbędnych do nazywania symboli.

· Scrabble – nie sposób nie wspomnieć o ponadczasowej grze Scrabble, w której gracze tworzą z wylosowanych liter jak najdłuższe i jak najwyżej punktowane słowa, wpasowując je w odpowiednie miejsce na planszy.

· Dżem dobry – w tej grze gracze tworzą sobie nawzajem hasła do odgadnięcia z kart z literami. Następnie dzięki specjalnym żetonom podpowiadają kolejność liter w haśle.

· Jednym słowem – zgadujący musi odgadnąć hasło, w czym będą pomagać mu pozostali gracze. Po wylosowaniu słowa, podpowiadający zapisują na specjalnych tabliczkach jedno słowo, z którym kojarzy im się dane hasło tak, by zgadujący mógł je odgadnąć.

· 7 słów – gracze mają za zadanie wymyślać jak najdłuższe hasła z liter znajdujących się na stole oraz dodatkowych liter, jednak punktowane są jedynie te ze stołu. Im rzadsza litera zostanie użyta tym więcej punktów.

Większość gier ma jeszcze jedną bardzo ważną zaletę – rozwija myślenie strategiczne. Każdy z graczy musi planować, przewidywać ruchy przeciwnika. Dbać o to by łączyć zależności pomiędzy elementami gry tak, by zdobywać jak najwięcej punktów i unikać ataków ze strony innych graczy. Nie jest to łatwe, ale pozwija dzieciom rozwijać swój poziom analizy i myślenia przyczynowo – skutkowego nawet ponad normy rozwojowe typowe dla swojego wieku. Tak naprawdę większość gier rozwija te funkcje poznawcze, ale jako przedstawicieli tej grupy można wybrać kilka popularnych tytułów.

· Everdell – gra z pięknymi grafikami, przywodzącymi na myśl bajkowy świat, czasem błędnie mylona z grą dla dzieci. Jest to raczej gra „easy to play, hard to master”, co oznacza, że łatwo zacząć w nią grać, ale trudno grać naprawdę dobrze i wykorzystywać zależności. Wymaga dobrego planowania, ubiegania przeciwnika, kombinowania i skupienia.

· Terraformacja Marsa – gra o dużej złożoności z powodu ilości elementów, na które musimy wpływać. Wymaga rozsądnego zarządzania swoim budżetem podczas kupowania i zagrywania kart, myślenia strategicznego o tym, co zrobi przeciwnik oraz jak rozegrać swoje ruchy by zdobyć jak najwięcej punktów terraformacji.

· 7 cudów świata – jedna z gier, która poza innymi walorami posiada także czynnik edukacyjny – planszetki graczy przedstawiają niezwykłe budowle. Jest to ciekawa gra wykorzystująca mechanikę draftu, więc karty, których nie pozyskamy, pozyska nasz przeciwnik. Trzeba więc rozsądnie zaplanować swoją taktykę, aby nasze działania nie przynosiły więcej korzyści innym graczom niż nam samym.

· Root – wyjątkowa, asymetryczna gra o sporym poziomie trudności. Niezwykłe w niej jest to, że każda z czterech występujących w grze podstawowej frakcji, podejmuje zupełnie inne działania i może wykonywać inne akcje i ruchy. Dzięki temu każda rozgrywka jest inna, ale i planowanie odpowiedniej strategii jest znacznie trudniejsze, ponieważ nie da się stosować wciąż tej samej. Niezbędne jest tu skupienie i analiza działań przeciwników.

Ponadto, gry planszowe wspomagają rozwój emocjonalno – społeczny. Uczą współpracy i podejmowania wspólnych decyzji w grach kooperacyjnych, a zdrowej rywalizacji w pozostałych. Dzięki grom dzieci od najmłodszych lat mogą nabywać umiejętności radzenia sobie z porażką i uczyć się, że najważniejsza jest przyjemność z gry i wspólnie spędzonego czasu, a nie wynik. Dobrym poziomem wejścia do świata gier dla tych, którzy nie lubią przegrywać są właśnie gry kooperacyjne, w których wszyscy gracze wspólnie wygrywają lub przegrywają z grą.

· Lisek Urwisek – gra dla najmłodszych graczy już od około 5 roku życia. Gracze wcielają się w detektywów, których zadaniem jest postępując zgodnie z kolejnymi wskazówkami i posługując się specjalnym detektywistycznym sprzętem wytropić liska urwiska.

· Zombie Kidz – pierwsza gra typu (odkrywamy kolejne koperty z instrukcjami) gra dla dzieci już od 7 roku życia. Zadaniem graczy jest wspólnie ochronić szkołę przed atakiem zombie. Jest to gra, która cieszy się niezwykłą popularnością i doczekała się już swojej drugiej części Zombie Teenz.

· Pandemic – gra kooperacyjna, w której gracze muszą zaplanować wspólną strategię tak, by nie dopuścić do rozsiania się chorób po całym świecie. Gracze ścigają się z czasem, zwalczają choroby, a jednocześnie muszą wykonać swoją główną misję – wynaleźć lekarstwa.

· Pokój 25. Apogeum – jest to gra na podstawie filmu, w której zadaniem graczy jest wydostanie się wspólnie z pułapki. Choć jest to gra kooperacyjna, gracze samodzielnie planują swoje ruchy. Co ciekawe, zawiera ona również tryb gry: podejrzliwość, w którym część graczy wciela się w strażników usiłujących nie dopuścić do ucieczki więźniów.

Tak jak i upodobań, gier planszowych jest naprawdę dużo. Każdy znajdzie coś dla siebie. Głównym celem grania w gry jest dobra zabawa i wspólne spędzanie czasu, a reszta: nauka, rozwój – to jedynie dodatek! 😊

Tekst, mojego autorstwa, pochodzi z gazetki elektronicznej "Groholizm przy stole" Nr 1 :)